Tekstil

Tekstil   (Textile)

---

Tanım   (Definition)

Tekstil kelimesi, Latince Dokuma anlamına gelen "Textilis"'ten gelmektedir.
  Tekstil, Doğal veya yapay ham liflerle veya bu liflerin bükülmüş uzunluklara eğrilmesiyle üretilen bir iplik veya iplik demetini, dokuma, örme, tığ işi, düğümleme, düğümlü dantel, keçeleme, yapıştırma gibi yöntemlerle birbirine geçirilmek suretiyle oluşturulan esnek malzemelere verilen genel ad'dır.
  Tekstil, halı ve Jeotekstiller dahil olmak üzere, Giysi ve Döşemelik gibi birbirine geçen elyaf veya ipliklerden yapılmış herhangi bir malzemedir.

  Tekstil esas olarak işlenmiş veya kesilmiş bir kumaş parçasına atıfta bulunan bir terim olsa da; Giyim, Çanta Sepet ev tekstil ürünleri, Halılar döşemeli Mobilyalar stor Perdeler, Havlular, masa Örtüleri, Yataklar ve diğer düz yüzeylerde. Filtreleme gibi Endüstriyel ve Bilimsel işlemlerde, Bayraklar, sırt Çantaları, Çadırlar, Ağlar, Mendiller, temizlik Bezleri, Balonlar, Uçurtmalar, Yelkenler ve Paraşütler gibi ulaşım araçları, ayrıca Fiberglas ve endüstriyel Jeotekstiller gibi Kompozit malzemelerde güçlendirme sağlamak için kullanılan malzemeler için kullanılan tekstil terimi, Dikiş, Kapitone ve Nakış gibi birçok geleneksel el sanatında kullanılmaktadır.
  Özetle TEKSTİL her çeşit ve yapıda elyafın, ipliğin kumaşın doğrudan ya da dolaylı olarak kullanıldığı tüm ürün ve öğeleri kapsayan genel bir terim olarak kullanılmaktadır.

Kökeni (Etymology)

Günümüz tekstillerinin öncüleri yapraklar, ağaç kabukları, tüylü postlar ve keçelerdir.

Güneydoğu Asya'da var olan en eski boyalı kumaş örneği olan "Banton Mezar Bezi", Filipinler Ulusal Müzesi'nde sergileniyor. Kumaş büyük olasılıkla kuzeybatı Romblon'un yerli Asya halkı tarafından yapılmış ve en az 70.000 yıl öncesine dayandığı tahmin edilmektedir.

İnsanların bir noktada, bitki liflerini tekstil ürünlerine dönüştürmeyi öğrenmelerinin MÖ 34.000'e tarihlenen Gürcistan Cumhuriyeti'ndeki bir mağarada boyanmış keten liflerinin keşfi, tekstil benzeri malzemelerin *"Paleolitik" çağa kadar erken bir tarihte başladığını göstermektedir.

*Paleolitik çağ veya Eski Taş Devri (Paleolithic era), MÖ 40.000 civarında ortaya çıkmış, MÖ 10.000'e kadar sürmüştür, tarihçiler tarafından Alt Paleolitik, Orta Paleolitik, Üst Paleolitik olarak üç dönem olarak değerlendirilmiştir.

Tekstil liflerinin kaynakları

Tekstil liflerinin 4 ana kaynağı vardır, İlk 3 kaynak Hayvansal, Bitkisel ve Mineral olmak üzere Doğal Lifler’dir. 4. Kaynak, kimyasal olarak yapılandırılmış genellikle petrokimya ürünü Sentetik (Yapay) Lifler’dir.

Hayvansal lifler (Animal fibers)

Hayvan tekstilleri genellikle Kıl, Yün, Tüy, Kürk, Deri veya İpekten yapılır.

Yün, Yünün doğal yapısında olan lanolin olarak bilinen bir mum karışımı ile kaplı olması diğer hayvan kılı türlerinden ayırt edilen evcil koyun veya keçinin kılı anlamına gelir. Su geçirmez ve kire dayanıklıdır.

Yün, paralel olmayan elyaftan üretilen bir ipliği belirtirken,- Kamgarn, paralel olacak şekilde taranmış daha uzun elyaflardan eğrilmiş daha ince bir yün ipliğini belirtir.

Tiftik :
Ankara keçisinin kılı olan Tiftik, yumuşaklığıyla ile bilinen yün türüdür.

Kaşmir :
Hint keşmir keçisinin kılı olan Kaşmir, Ankara keçisinin kılı olan Tiftik ile birlikte yumuşaklıkları ile bilinen yün türleridir. Kazak ve atkı üretiminde kullanılır.

Angora :
Angora (Ankara) tavşanının ince, uzun, yumuşak ipeksi tüylerini ifade eder.

Qiviut :
Misk sığırının ince iç yünüdür.

İpek :
İpekböceği kozasının liflerinden yapılan bir hayvan tekstilidir.
İki ana ipek türü vardır, taze dut yapraklarının bulunduğu habitatlarda yetiştirilen saf ipek ve sadece meşe yapraklarıyla beslenen ipekböcekleri tarafından üretilen yabani ipek.

Tüy, Kıl, Yün veya Kürkten yapılan diğer hayvan dokumaları :
• Alpaka yünü,
• Vicuña yünü,
• Lama yünü ve
• Deve tüyüdür ; genellikle Mont, Ceket, Panço, Battaniye ve diğer sıcak kaplamaların üretiminde kullanılır.

Bitkisel lifler (Vegetable fibers)

Bitkisel doğal lifler, herbiri ayrı özelliklere sahip, tek başına veya birlikte kullanılabilme özellikleri olanlar ve yapay olarak oluşturulanlar la birlikte geniş bir kullanım yelpazesine sahiptir.

Çimen ve Saz bitkileri, Gövdesiyle birlikte, Kenevir ve Sisal sadece bitki lifleri kullanılarak, halat yapımında kullanılır.

Hindistan cevizi lifi, Sicim, Paspas ve Çuval yapımında kullanılır.

Saman ve bambu lifi, Şapka yapımında kullanılır.

Saman ve kapok lifi, Yatak, yorgan, minder, vb için dolgu malzemesi olarak kullanılır.

Odun ve Pamuk lifi hamuru(Selüloz), Kağıt yapımında kullanılır.

Pamuk, Keten, Jüt, Kenevir, Muz ve Bambu Lifleri, Genellikle giysi yapımında kullanılır.

Ananas ve Rami lifi, genellikle pamuk ve benzeri diğer liflerin bir karışımı ile giysilerde kullanılan liflerdir.

Asetat lifi, İpek, Kadife ve Tafta gibi belirli kumaşların parlaklığını artırmak için kullanılır.

Deniz yosunu, Aljinat olarak bilinen suda çözünür bir lif üretilir yer tutucu lif olarak kullanılır; kumaşın finalinde, aljinat çözünür ve yeri tasarlandığı şekilde açık kalır.

Rayon, Bitki hamurundan elde edilen üretilmiş yapay bir malzemedir, yapım tekniğine bağlı olarak, İpek, Pamuk, Yün veya Keten hissini ve dokusunu taklit edebilir.

Kenevir lifi, Sicim, İp ve Kordon yapımında kullanılır.

Kenevir, Keten ve Isırgan otu gibi bitki saplarından elde edilen lifler Hasır lifleri olarak bilinir.

Mineral lifler (Mineral fibers)

Mineral lifler, doğal mineral kaynaklarından elde edilen veya inorganik ve mineral tuzlardan üretilen liflerdir.

Asbest, magnezyum ve kalsiyumun silikat içeren  Asbest, mineral bir elyaftır, bu elyaf genellikle endüstriyel amaçlı kullanılır.

Asbest ve Bazalt elyaf, Vinil karolar, Kaplama ve Yapıştırıcılar, Paneller ve dış Cephe kaplamaları, Akustik tavanlar, Sahne perdeleri ve Yangın battaniyeleri için kullanılır.

Cam elyafı, Ütü masası ve Yatak örtüleri, Halat ve Kablolar, Kompozit malzemeler için takviye elyafı, Sineklik, Alev geciktirici ve Koruyucu kumaş, Ses geçirmez, Yanmaz ve Yalıtkan elyaf üretiminde kullanılır.

Metal elyaf, metal folyo ve metal tel, altın kumaş ve mücevher üretimi, ısı dayanımının önemli olduğu uygulamalar, gece kıyafetleri ve dekoratif süslemelerde kullanılır.

Metal lifler; metal, plastik kaplı metal ve metal kaplı plastik olarak 3 ayrı katogoride üretilebilir.
İnce çekilmiş tek bileşenli metalik lifler, Çok bileşenli metalik lifler gibi ipliğe çekilebilir, dokunabilir ve örülebilir mono flament’lerdir,

Sentetik lifler (Synthetic fibers)

Sentetik lifler, kimyasal olarak yapılandırılmış liflerdir, mevcut oran veya seviyede tutulamaz ve sürdürülemezdir.
Sentetik tekstiller, ağırlıklı olarak giysi üretiminde ve ayrıca jeotekstil imalatında kullanılırlar.

Polyester, her türlü giyside tek başına veya pamuk gibi elyaflarla karıştırılarak kullanılır.

Aramid, alev geciktirici giysiler, kesilmeye karşı koruma ve zırh için kullanılır.

Akrilik, Kaşmir de dahil olmak üzere Yünleri taklit etmek için kullanılan bir elyaftır ve genellikle bunların yerine kullanılır. Akrilik lifler en az 85% akrilonitril monomer içeren polimerden (poliakrilonitril) yapılan sentetik liflerdir.

Poliamid'ler havadan, sudan, kömürden veya petrolden kolayca elde edilebilen bileşiklerden kimyasal sentez yoluyla Nylon lifine dönüştürülebilir.

Naylon, yüksek moleküler ağırlıklı Poliamid'lerden oluşan, genellikle filament olarak üretilen herhangi bir sentetik plastik malzemeyi ifade eder.

Naylon, kullanım amacına göre iplik, kumaş, kordon, kıl (misina), levha ve kalıplara dökülmek üzere bir eriyik veya çözeltiden düzeler vasıtasıyla çekilebilir, dökülebilir veya sıkıştırılarak kalıplanmış ürünler haline getirilebilir.

Kullanım alanı oldukça geniş olan Naylon için birkaç örnek; Külotlu çoraplar, paraşüt kumaşları ve dış giyim sayılabilir.
Özellikle enjeksiyonlu kalıplamada olmak üzere, kalıplama sektöründe kullanılır.

Spandex (ticari adı Lycra), Hareketi engellemeden sıkı geçme yapılabilen poliüretan bir üründür. Spor giyim, sütyen ve mayo yapmak için kullanılır.

Olefin, Spor giyimde, Astarlarda ve Sıcak tutan giysilerde kullanılan bir liftir. Olefinler hidrofobiktir ve çabuk kurumasını sağlar.

Ingeo, Pamuk gibi diğer liflerle harmanlanıp, giyimde kullanılan bir polilaktit lifidir. Diğer sentetiklerin çoğundan daha hidrofiliktir ve terin dışarı atılmasına izin verir.

Lurex, Giysi süslemesinde kullanılan metalik bir elyaftır.

Süt proteini, Süt proteinleri de sentetik kumaş oluşturmak için kullanılmıştır. Süt veya kazein lifli bezi insan derisine benzer bir pH'a sahiptir ve antibakteriyel özelliklere sahiptir. Biyolojik olarak parçalanabilen, yenilenebilir sentetik elyaf olarak pazarlanmaktadır.

Karbon fiber, Çoğunlukla kompozit malzemelerde, Karbon fiber takviyeli plastik gibi reçine ile birlikte kullanılır. Lifler, karbonizasyon yoluyla polimer liflerden yapılır.

Petrokimya ürünü yapay sentetik lifler ihtiyaç halinde destek malzemesi olarak tüm doğal liflerile birlikte kullanılabilmektedir.

Teknik tekstiller Technical textiles

Endüstriyel amaçlarla üretilen ve görünüşünün ötesinde teknik özellikler için tasarlanan tekstillere genel olarak Teknik tekstiller denir.
Teknik tekstiller;
• Otomotiv sanayiinde, Döşeme ve Lastik kordları vb,
• Tıbbi tekstillerde ,Sargı bezi, Koruyucu giysi vb,
• Yer biliminde (jeotekstiller) Zemin dolguların güçlendirilmesi vb,
• Tarımsal sanayiide (Agrotekstiller) Bitki koruma tekstilleri vb,
• İş güvenliğinde, Koruyucu kıyafetler (itfaiyeci kıyafetleri için ısıya ve radyasyona dayanıklı giysiler, Kaynakçılar için erimiş metallere karşı koruma vb,
• Savunma sanayiinde, Bıçak ve kurşun geçirmez yelekler, Teknik tekstil örnekleridir.

---

---

End of Page