Romen RAKAMLARI

Romen rakamları     (Roman numeral)

---

Tanım   (Definition) Ҫeşitli alanlarda hala kullanılan Romen ya da Roma rakamları, Romalılar zamanında ortaya ҫıkmıştır.
Romen rakamları farklı sembollere nümerik değerler tanımlayarak sayılar elde edilmesi suretiyle kullanılmış, nümerik değerler tanımlanmış semboller yan yana getirilerek daha büyük sayıların ortaya ҫıkması sağlanmıştır.
Örnek olarak: CCCXXXIII sembolleri ile oluşan bu kombinasyon ile 333 sayısı elde edilmiştir.
Roma rakamları tarihi olaylarda, yüzyıllarda, hükümdar adlarında, tarihlerin (gün ay yıl) yazılışında, Okullarda sınıfların numaralandırılmasında, kitap ve dergi ciltlerinde, kitapların asıl bӧlümlerinden önceki sayfaların numaralandırılmasında, maddelerin sıralandırılmasında kullanılagelmektedir.
Romen rakamlarının kullanımına örnek olarak;
⚈ II. Dünya Savaşı,
⚈ VIII E Sınıfı,
⚈ XX. yüzyıl,
⚈ III. Selim,
⚈ IV. Murat,
⚈ V. Mehmet,
⚈ XIV. Louis,
⚈ II. Wilhelm,
⚈ V. Karl,
⚈ VIII. Edward vb. Sayılabilir.

---

Roma rakamlarının başlıca sembolleri aşağıdaki şekilde gösterilmiştir.

---

BAŞLICA   ROMA   RAKAMI  SEMBOLLERİ
I	V	X	L	C	D	M
1	5	10	50	100	500	1.000
ROMA  RAKAMLARI İLE  ӦRNEK  SAYILAR
I	1		XXV	25		D	500
II	2		XXX	30		DL	550
III	3		XXXV	35		DC	600
IV	4		XL	40		DCL	650
V	5		XLV	45		DCC	700
VI	6		L	50		DCCL	750
VII	7		C	100		DCCC	800
VIII	8		CL	150		DCCCL	850
IX	9		CC	200		CM	900
X	10		CCL	250		CML	950
XI	11		CCC	300		M	1.000
XII	12		CCCL	350
XIII	13		CD	400
XIV	14		CDL	450
XV	15		D	500
XVI	16		ӦRENEK TARİHLER
XVII	17		MLXXI      ☞  1071
XVIII	18		MCDLIII   ☞  1453
XIX	19		MCMXXIII  ☞  1923
XX	20		MMXVIII   ☞   2018

Roma rakamı kullanımındaki bazı kurallar

⚈ Bir sembol (3) üҫten fazla yan yana yazılamaz.

⚈ Bir sembolün hem sağ hem de soluna farklı semboller yazılabilir.

⚈ Semboller yan yana dizildiğinde sağa gelen küçük değerler SOL büyük sayı ile toplanır. Sola gelen küçük değerler ise SAĞ büyük sayıdan ҫıkarılır.

⚈ Bir değerin sağına daha küçük bir değer geldiğinde sol büyük sayı ile toplayarak okumak gereklidir.
Örnek;
CX Kombinasyonu için işlem C+X= CX dir, rakamsal işlemi ise 100+10= 110 dur.

⚈ Bir değerin soluna daha küçük bir değer geldiğinde sağ büyük sayıdan ҫıkartarak okumak gereklidir.
Örnek;
XC Kombinasyonu için işlem C-X= XC dir, rakamsal işlemi ise 100-10= 90 dır.

Farklı değerlerde 3 ve űzeri sembolle yapılacak işlemler aşağıdaki yӧntemlerle devam eder.

---

Aşağıdaki 5 simgeli işlemde iç işlemler ҫıkarmadır, sonuç iç işlem sonuçlarının toplamıdır.
Sayı: CXLIV= 144.
Bu işlemin aҫılımı (C)+ (L-X)+ (V-I) Şeklindedir.
İç işlemler
C= 100 ana sayı. +
L-X= 40 (50-10=40) ana sayıya eklenecek 1.sayı. +
V-I= 4 (5-1= 4) ana sayıya eklenecek 2.sayı.
Sonuҫ: 144. (100+40+4=144) İç işlem sonuҫlarının toplamı.

---

Aşağıdaki 6 simgeli işlemde iç işlemler ҫıkarmadır, sonuç iç işlem sonuçlarının toplamıdır.
Sayı: CDXCIX= 499.
Bu işlemin aҫılımı (D-C)+ (C-X)+ (X-I) Şeklindedir.
İç işlemler
D-C= 400 (500-100= 400) ana sayı. +
C-X= 90 (100-10= 90) ana sayıya eklenecek 1.sayı. +
X-I= 9 (10-1= 9) ana sayıya eklenecek 2. sayı.
Sonuç: 499. (400+90+9=499) İç işlem sonuҫlarının toplamı.

---

Aşağıdaki 8 simgeli işlemin iç işlemlerinde hem çıkarma hem de toplama vardır, sonuç yine iç işlem sonuçlarının toplamıdır.
Sayı: MCMXXIII=1923.
Bu işlemin aҫılımı (M)+ (M-C)+ (XX+III) Şeklindedir.
İç işlemler
M= 1000 ana sayı. +
M-C= 900 (1000-100= 900) ana sayıya eklenecek 1.sayı. +
XX+III= 23 (20+ 3= 23) ana sayıya eklenecek 2.sayı.
Sonuҫ: 1923. (1000+900+23=1923) İç işlem sonuҫlarının toplamı.

---

Roma rakamı ile yazılabilecek en büyük rakam 3.888 dir, (MMMDCCCLXXXVIII).

Daha büyük sayılar elde etmek iҫin, rakam simgelerinin üzerine ҫizilen yatay ince ҫizgi yӧntemine geҫilmektedir, simgelerin üzerine ҫizilen ince yatay Çizgi (⊽) simgelerin sayısal değerlerini bin kat artırmaktadır.

_
• V = 5.000
_
• X = 10.000
_
• L = 50.000
_
• C = 100.000
_
• D = 500.000
_
• M = 1.000.000

---

---

End of Page